درباره کودک مبتلا به آلرژی این اشتباه را مرتکب نشوید

همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: هر سال در فصل سرما آلودگی هوا در پایتخت تشدید می‌شود و از آنجا که مسئولین هیچ سال، اقدام موثری برای کنترل این مساله ندارند، خود مردم اغلب راهکارهایی برای محافظت از خود و خانواده‌هایشان انجام می‌دهند. راهکارهایی که البته خیلی از آنها درست و علمی نیستند و علاوه بر تشدید آلود هوا می‌تواند به سلامت آسیب برساند. به خصوص به سلامت کودکان که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و ریه‌شان نیز در حال رشد است. یکی از این راه‌حل‌های غلط، دود کردن اسفند و روشن کردن عود و عنبر است.

تصور غلطِ رایج

از گذشته‌های دور تصور بر این بوده که دود اسفند، هوا را ضدعفونی می‌کند یا عنبرنسارا می‌تواند میکروب‌ها را از بین ببرد. اما علم، هشدار متفاوتی برای ما دارد. به خصوص در روزهایی که شاخص آلودگی هوا بالا است. موضوع این است آنچه که بسیاری از والدین به عنوان سپر دفاعی در برابر آلودگی هوا تصور می‌کنند، خود به یک عامل آسیب‌زا تبدیل می‌شود که ریه‌های حساس کودکان را هدف قرار می‌دهد. درواقع احتراق هر ماده‌ای، ذرات معلق کوچکی تولید می‌کند که می‌توانند به عمیق‌ترین بخش‌های ریه نفوذ کنند.

دکتر سید احمد طباطبایی، فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان، رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران و استاد دانشگاه در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «بسیاری از خانواده‌ها تصور می‌کنند دود کردن اسفند، عنبر، عنبرنسارا یا روشن کردن عود در داخل خانه می‌تواند باعث کاهش آلودگی هوا شود. در حالی که این تصور نادرست است و حتی می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط شود. استنشاق این مواد خود می‌تواند نوعی آلودگی ایجاد کند. علاوه بر این می‌تواند بیماری‌های آلرژیک و اسم کودک و حتی فرد بزرگسال را تشدید کند.»

چرا ریه کودکان در خطر است؟

ریه کودکان تا سنین نوجوانی در حال رشد و تکامل است. تعداد آلوئول‌ها (کیسه‌های هوایی) در بدو تولد بسیار کمتر از بزرگسالی است و هرگونه التهاب ناشی از دود، می‌تواند در روند تکاملی این اندام حیاتی اختلال ایجاد کند. زمانی که در فضای بسته خانه، عود یا اسفند روشن می‌شود، غلظت ذرات معلق (PM2.5) به شدت بالا می‌رود. برای کودکی که دچار آسم یا آلرژی است، این ذرات حکم بنزین روی آتش را دارند.

دود حاصل از این مواد حاوی ترکیبات شیمیایی تحریک‌کننده‌ای است که باعث انقباض مجاری تنفسی (برونکواسپاسم) می‌شود. کودک مبتلا به آسم در مواجهه با این دودها، دچار سرفه‌های شبانه، تنگی نفس و خس‌خس سینه می‌شود که گاهی ممکن است منجر به حملات شدید تنفسی و بستری شدن در بیمارستان شود.

متخصصان می‌گویند حتی شمع هم (مخصوصا شمع‌های ارزان) به دلیل داشتن پارافین، اسانس‌های شیمیایی و دوده می‌تواند به اندازه اسفند و عود برای کودکان (به خصوص کودکان مبتلا به آلرژی و آسم) خطرناک باشد و در روزهای آلوده، بار آلودگی فضای بسته را به شدت بالا می‌برد.

آلودگی فقط پشت پنجره نیست

یکی دیگر از اشتباهات استراتژیک خانواده‌ها این است که گمان می‌کنند با بستن در و پنجره‌ها، امنیت کامل برقرار شده است. دکتر طباطبایی با رد این تصور تاکید می‌کند که «آلودگی هوا فقط به خیابان و سطح شهر محدود نمی‌شود و قطعاً به داخل خانه‌ها هم نفوذ می‌کند.»

این استاد دانشگاه به نکته‌ای حیاتی درباره منابع داخلی آلودگی اشاره می‌کند و می‌گوید: «علاوه بر نفوذ آلودگی بیرون، ما آلودگی‌های داخل منزل را هم داریم که باید درباره آنها هم آگاهی داشته باشیم. مثلا وسایل گرمایشی خیلی از خانه‌ها بخاری است که معمولا خوب نمی‌سوزد و باعث تولید دود در خانه می‌شود و خانواده‌ها باید به این مورد توجه کنند.»

وقتی آلودگی هوای بیرون با دود بخاری‌های غیراستاندارد و سپس دود اسفند و عود ترکیب می‌شود، محیط خانه به یک کانون خطرناک برای بیماران ریوی تبدیل می‌شود. ذرات کربن، مونوکسید کربن و ترکیبات آلی فرار ناشی از سوختن عود و اسفند، نه تنها هوا را تصفیه نمی‌کنند، بلکه بار سمی محیط را دوچندان می‌کنند.

چه باید کرد؟

متخصصان توصیه می‌کنند در روزهای آلوده، به جای پناه بردن به روش‌های سنتی برای کاهش اثرات آلودگی هوای خانه که اغلب بی‌اثر و آسیب‌زا است، بر کاهش منابع تولید دود در خانه تمرکز کنید. مثلا اگر بخاری دارید، از سلامت شعله و لوله خروجی آن اطمینان پیدا کنید. از سرخ کردن طولانی‌مدت غذا که باعث ایجاد بخارهای چرب و دود در فضای خانه می‌شود، پرهیز کنید و دود کردن اسفند و عنبرنسارا و روشن کردن عود با هدف کاهش آلودگی هوا را از سر بیرون کنید.