این داروها بعد از انقضا خطرناک میشوند
دکتر صفایی کوچکسرایی، دکترای داروسازی میگوید: برای بیماریهای حساس و مهم که کنترل دقیق شرایط بیمار ضروری است، استفاده از داروی تاریخگذشته به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
همشهریآنلاین – پروانه بندپی:انتشار یک گفتگو درفضای مجازی با موضوع بیاهمیت بودن تاریخ انقضای داروها واکنش شدید سازمان غذا و دارو را به همراه داشته است. امیرحسین حاجیمیری، سرپرست بازرسی فنی و نظارت اداره کل داروی سازمان غذا و دارو نسبت به پیامدهای اینگونه اظهارنظرهای غیرتخصصی هشدار داده و گفته «این تاریخ نشاندهنده بازهای است که در آن کیفیت، ایمنی و اثربخشی دارو در شرایط مشخص نگهداری تضمین شده و پس از تأیید سازمان غذا و دارو درج میشود و بر مبنای ملاحظات سلیقهای یا تجاری نیست. بسیاری از گروههای دارویی پس از تاریخ انقضا میتوانند غیرقابل اعتماد یا حتی خطرناک باشند.» این در حالی است که بسیاری از مردم عادت به نگهداری داروها در خانه دارند و بعد از گذشت تاریخ انقضا هم آنها را مصرف میکنند. موضوع مهمی که بسیاری از خانوادهها به دلیل ناآگاهی رعایت نمیکنند، بدون اینکه از پیامدهای جدی آن آگاهی داشته باشند.
کاهش اثربخشی دارو
محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو هم هشدار داده که هیچ دارویی پس از تاریخ انقضا نباید مصرف شود و در توضیح بیشتر به ایسنا گفته «تاریخ انقضا تنها یک عدد روی بستهبندی نیست بلکه حاصل مطالعات علمی مدون و دستورالعملهای بینالمللی است. ایمنی، کیفیت و اثربخشی دارو وابسته به رعایت همین تاریخ است.» البته به گفته هاشمی در شرایط کاملاً کنترلشده ممکن است بعضی داروها پس از تاریخ انقضا پایداری نسبی داشته باشند، اما این موضوع هرگز قابل تعمیم به استفاده عمومی نیست و اتکا به آن میتواند سلامت افراد را تهدید کند.
دکتر محمدرضا صفایی کوچکسرایی، دکترای حرفهای داروسازی نیز در این رابطه به همشهریآنلاین میگوید: «طبق بررسیهای انجام شده، اکثر داروها بعد از گذشت تاریخ انقضا، قدرت اثربخشی خود را از دست میدهند. حتی بعضی داروها مثل تتراسایکلین (از خانواده آنتیبیوتیکها) با گذشت تاریخ انقضا ممکن است به متابولیتهای سمی تبدیل شوند. این مواد سمی میتوانند آثار آسیبرسانی داشته باشند. اما در بیشتر داروها صرفاً اثربخشی آنها کاهش مییابد و خطری فرد را تهدید نمیکند.»
به گفته صفایی «بعضی کارخانههای داروسازی که در زمینه تأمین و تهیه مواد اولیه فعالیت میکنند، داروهایی را که تاریخ انقضای آنها گذشته است، مجددا بررسی و سنجش میکنند و در صورت تأیید، آنها را دوباره وارد چرخه تولید میکنند. این موضوع در صنعت داروسازی یک امر رایج است.»
این داروها خطرناک میشوند
اما بعضی داروها را بعد از اتمام تاریخ مصرف به هیچ عنوان نباید مصرف کرد. صفایی در این باره توضیح میدهد: «از جمله این داروها آسپرین است که برای جلوگیری از لخته شدن خون مصرف میشود. اگر تاریخ انقضای این دارو گذشته باشد، ریسک لخته شدن خون و سکتههای قلبی یا مغزی افزایش خواهد داشت. مشابه این وضعیت در داروهای فشار خون هم دیده میشود؛ در صورت استفاده از داروی تاریخ گذشته، فشار خون بیمار به اندازه کافی کنترل نمیشود. این شرایط در حوزه بیماریهای اعصاب و روان هم مصداق دارد. مثلا در بیماریهایی مانند صرع یا تشنج در صورتی که تاریخ انقضای دارو گذاشته باشد، ممکن است حملات دوباره رخ دهد. بیمارانی که با داروهای غیرمنقضی شرایطشان کنترل شده بود، بعد از مصرف داروی تاریخگذشته ممکن است دوباره شرایط بیمارگونه را تجربه کنند و دارو نتواند اثرات لازم را داشته باشد.»
او تاکید میکند: «بنابراین برای بیماریهای حساس و مهم که کنترل دقیق شرایط بیمار ضروری است، استفاده از داروی تاریخ گذشته به هیچ عنوان توصیه نمیشود. اما در شرایط اورژانسی و بیماریهای غیرحساسی مثل یک سردرد ساده، مصرف داروی مسکن که چند ماه از تاریخ انقضای آن گذشته باشد، مشکلی ایجاد نمیکند و صرفاً اثر آن کمی کاهش یافته است.»
بیشتر بخوانید؛
-
۳ مساله نگران کننده درباره حذف ارز ترجیحی دارو
-
حتی کدئین هم وابسته به خشخاش است
-
این داروها را خودسرانه به کودک و نوزادتان ندهید
یک اصل علمی ساده اما حیاتی
یادمان باشد داروها پس از گذشت تاریخ انقضا به طور قابل توجهی از اثربخشیشان کاسته میشود و در برخی موارد ممکن است حتی تبدیل به ترکیبات مضر و سمی شوند. بنابراین استفاده از داروهای تاریخگذشته نه تنها اثربخشی درمان را کاهش میدهد، بلکه میتواند خطرات جدی برای سلامت ایجاد کند. بهترین اقدام، رعایت دقیق تاریخ انقضا و شرایط نگهداری و عدم مصرف دارو بعد از باز شدن بستهبندی یا گذشت زمان است. این یک اصل علمی ساده اما حیاتی است که سلامتمان را تضمین میکند.
گردآوری: کولاک
شما چه نظری دارید؟ دیدگاه خود را در سایت کولاک بنویسید.
