زخم کهنه تنش آبی این شهر پس از ۲۰ سال درمان شد +ویدیو
شهرستان درگز سال‌هاست درگیر تنش آبی هستند و امسال مشکلات آب شرب این منطقه رفع شده اما روستاییان حالا در آرزوی رفع کم آبی برای رونق کشاورزی شان هستند.
به گزارش اطلاعات آنلاین، سفر ما به مقصد روستای “ینگه‌قلعه” از توابع چاپشلو، شهرستان مرزی درگز، خراسان رضوی است؛ مشاهده شالیزارهای برنج و مزارع زعفران در حاشیه جاده، با وجود کم‌آبی که شهر و روستاها را درگیر کرده است، را می‌توان به عنوان «عجایب خراسان رضوی» توصیف کرد؛ این پایداری و اصرار بر کشت‌های آب‌بر، نشان از وابستگی عمیق اقتصادی این منطقه به کشاورزی سنتی دارد.
مشاهدات میدانی خبرنگار اطلاعات از شهرستان درگز در شمال شرق خراسان رضوی، حاکی از آن است که در حالیکه تلاش‌های گسترده شرکت آب و فاضلاب شهرستان منجر به رفع تنش آبی شرب بسیاری از روستاها از جمله بهبود وضعیت آب در ینگه‌قلعه شده است، بحران معیشتی کشاورزان ناشی از نابودی منابع آب کشاورزی (قنوات)، عدم توان مشارکت در طرح‌های تکمیلی (بتن پارچه‌ای) و نابسامانی در فروش محصولات، عامل اصلی مهاجرت و رکود اقتصادی منطقه است.
محمد عالی‌نیا، مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان درگز در ابتدای بازدید از روستای ینگه‌قلعه می‌گوید: با روی کار آمدن چاه شماره ۲ چاپشلو، مشکل قطعی و کم‌فشاری آب شرب ۲۲ روستای منطقه، پس از ۲۰ سال حل شد.
روستاییان که به استقبال آمده‌اند، به خبرنگار ما می‌گویند: «دست مسئولان درد نکند، دیگر مشکل آب شرب نداریم، اما اگر چاه کشاورزی بزنند و قنات‌ها را لایروبی کنند، سایر مشکلات ما هم حل می‌شود.»
نوری یکی از روستاییان که پیگیر طرح‌های جهادی برای روستا بوده، می‌گوید: «از رودخانه و دو چشمه از طریق جویبار، آب به زمین‌ها می‌رسد و این جوی‌ها باید تکمیل شود. پیگیر طرح جهادی “بتن پارچه‌ای” هم بودیم که گفتند در صورتی‌که خودمان مشارکت کنیم، اجرا می‌شود.» او با لحن غمگین می‌گوید: «نداریم؛ کشاورزانی که در خانه می‌خوابند و بیابان تماشا می‌کنند، پولی ندارند برای همکاری در این طرح.»
توحید رجبیان، دهیار روستای ینگه‌قلعه، در گفت‌وگو با خبرنگار ما با تشکر از تلاش‌های آبفا برای رفع قطعی و بهبود کیفیت آب شرب یادآور می‌شود: در سال‌های گذشته از ۱۰ شب تا ۶ صبح آب نداشتیم که خوشبختانه برطرف شده است.
او مشکل اصلی را تأمین آب کشاورزی می‌داند و می‌افزاید: از ۳۰۰ هکتار زمین حاصلخیز (با کشت‌های چغندر، پنبه، جو، گندم و انگور) در سال‌های گذشته، امسال تنها ۵۰ هکتار زیر کشت رفته است.
رجبیان به از دست رفتن زیرساخت‌های سنتی آب در روستاها اشاره می‌کند و می‌افزاید: قنات اصلی روستا که در سال ۱۳۵۰ دارای ۲۴ اینچ آب بوده، به دلیل ریزش در همان سال‌ها از دست رفت و مردم توان مالی احیای آن را نداشتند. امسال نیز سه قنات دیگر در معرض خشک شدن هستند. «اما راهکار احیای قنات نیست؛ ما نیاز به مجوز حفر چاه عمیق برای آب کشاورزی داریم که اداره آب منطقه‌ای مجوز نمی‌دهد و دلیلش را نمی‌دانیم.»
او افزون بر این، راهکار دیگر برای تأمین آب کشاورزی را طرح‌های حمایتی همچون طرح جهادی «بتن پارچه‌ای» دانست و با ابراز تأسف افزود: «سپاه در این طرح، اجرای بتن پارچه‌ای (با هزینه کیلومتری یک میلیارد تومان) را منوط به مشارکت مالی مردم (۲۰۰ میلیون تومان برای هر کیلومتر) کرده است که به دلیل رکود معیشت، روستاییان توان تأمین آن را ندارند.»
وی در ادامه یادآور شد: «معضل فروش محصولات کشاورزی نیز مزید علت شده و باعث رکود اقتصادی کشاورزان است. به‌عنوان مثال، کشمش تولیدی که در بازار کیلویی ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد، به دلیل واسطه‌گری و دلالی، تنها به قیمت ۲۰۰ هزار تومان از کشاورزان خریداری می‌شود.»
او در ادامه به پیامد جمعیتی این کم‌آبی کشاورزی اشاره کرده و می‌گوید: «جمعیت روستا از ۶۵۰ نفر (۱۵۰ خانوار) در ۲۰ سال گذشته، اکنون به ۴۰۰ نفر (۱۲۲ خانوار) رسیده و دلیل اصلی مهاجرت، فقدان اشتغال پایدار در بخش کشاورزی است.»
وی تأکید می‌کند: «حتی تغییر کشت به پسته و زعفران هم با این وضعیت آب، چاره‌ساز نیست؛ دیگر حتی بحث کمبود آب نیست، ما آب روستایمان تقریباً قطع شده است.»
سعید روزی، مدیر روابط عمومی و آموزش همگانی آبفای خراسان رضوی، در پایان بازدید خطاب به روستاییان می‌گوید: «سد تبارک قوچان آب ندارد و سدهای درگز هم وضعیت خوبی ندارند. تنها راهکار این است که آب موجود به‌درستی مصرف شود تا خدای نکرده مجبور به استفاده از دبه نشویم.»
در ادامه سفر، مجتبی بزم‌آرا، فرماندار درگز میزبان ماست و او در جمع خبرنگاران ضمن تأیید بر اینکه «مسئله آب، چشم اسفندیار درگز است»، نقش مدیران آبفا را در کنترل بحران کم‌آبی شرب تابستان (مردادماه) ستودنی توصیف می‌کند.
فرماندار نقش مردم در همکاری و صرفه‌جویی را مؤثرترین عامل در عبور از بحران اعلام کرده و تأکید می‌کند: «مدیریت منابع آب یک وظیفه ملی است و نیاز به کاهش ۱۰ درصدی مصرف خانگی دارد.» او می‌افزاید: «مدیریت پایدار، در گرو مشارکت دولت و نهادهای مردمی است.»
همچنین فرماندار درگز در پاسخ به اینکه؛ افق اقتصادی، مدیران شهرستان، برای برون رفت کشاورزان از بحران چیست؟، بر برنامه ریزی در حوزه گردشگری تاکید کرد؛ استراتژی فرماندار درگز مبنی بر سرمایه‌گذاری روی گردشگری و اصلاح الگوی کشت، مسیری جدید برای برون‌رفت از مشکلات معیشت روستاییان است که نیازمند همسویی نهادهای حمایتی برای حمایت از کشاورزان در برابر این تغییر استراتژیک خواهد بود.
پاسخ‌های فنی و مدیریتی آبفا؛ پیروزی در جبهه آب شرب
محمد عالی‌نیا، مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار اطلاعات، تصویری فنی از تلاش‌ها برای مقابله با بحران کم‌آبی شرب ارائه داده و می‌گوید: «برای خروج از تنش آبی در یک سال گذشته، پروژه‌هایی نظیر وارد مدار کردن چاه جدید مجتمع صیاد شیرازی که منجر به نجات ۷۰۰۰ نفر شده، و نیز با احیای چاه یکه‌باغ، بحران را مهار کردیم.»
وی در ادامه در خصوص تأمین پایدار آب در روستاها می‌افزاید: «آبرسانی به روستای ایلانوچوق پس از دو دهه محرومیت و اجرای پروژه‌های فنی در مناطقی مانند تیرگان، نشان‌دهنده تمرکز بر پایداری تأمین آب شرب است.»
او همچنین از کنترل هوشمند مصرف خبر داده و می‌گوید: «راه‌اندازی سامانه‌های تله‌متری (پایش آنلاین)، به بهبود مدیریت منطقه‌ای کمک کرده و امسال بزرگ‌ترین سرقت آب استان مهار شد.»
در بررسی میدانی و گفت‌وگو با مردم و مدیران شهرستان، به این نتیجه می‌رسیم که درگز در یک دوراهی قرار دارد؛ مدیریت بحران آب شرب با موفقیت پیش می‌رود، اما بحران کم‌آبی کشاورزی و ضعف در ساختار اقتصادی منطقه همچنان پابرجاست.
موفقیت در پایداری آب شرب نباید این واقعیت را پنهان سازد که فقدان آب کافی و مطمئن برای کشاورزی، نیروی مولد و جمعیت منطقه را فرسایش می‌دهد. برای پایداری، لازم است سیاست‌ها از تمرکز صرف بر آب شرب، به سمت تخصیص هدفمند منابع آب کشاورزی (مجوز چاه عمیق) و حمایت ساختاری از فروش محصولات معطوف شود.
گردآوری: کولاک
شما چه نظری دارید؟ دیدگاه خود را در سایت کولاک بنویسید.
