تحلیل نتایج انتخابات پارلمانی عراق | پیروزی تاریخی ائتلاف السودانی
پوریا زرشناس - دکترای اقتصاد انرژی های تجدیدپذیر
نتایج نهایی انتخابات پارلمانی عراق پیروزی قاطع ائتلاف “بازسازی و توسعه” به رهبری محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی این کشور را تأیید کرد. این ائتلاف با کسب ۴۵ کرسی از ۳۲۹ کرسی پارلمان، در جایگاه نخست قرار گرفت. ائتلاف بزرگ شیعیان با عبور از مرز ۱۸۰ کرسی، اکثریت قاطع پارلمان را به دست آورد. میزان مشارکت ملی با ۵۶.۱۱ درصد، افزایش محسوسی نسبت به دوره‌های قبل نشان می‌دهد. این در حالیست که استان‌های سنی‌نشین با مشارکت بالای ۶۶ درصدی، رکورددار حضور حداکثری بودند. در این مقاله پوریا زرشناس به بررسی و تحلیل نتایج انتخابات عراق می پردازد.
عراق در یکی از سرنوشت‌سازترین دوره‌های انتخاباتی خود قرار داشت. برگزاری این انتخابات در شرایطی صورت گرفت که تحولات منطقه‌ای و داخلی، اهمیت نتیجه آن را دوچندان کرده بود. مردم عراق با حضور در پای صندوق‌های رأی، پیام مهمی به دنیا مخابره کردند. پیامی که نشان می‌دهد اراده ملی بر تمامی فشارهای خارجی و داخلی پیروز می‌شود. نخست‌وزیر کنونی عراق، محمد شیاع السودانی، با ائتلاف “بازسازی و توسعه” به میدان رقابت آمده بود. نتیجه اولیه نشان می‌دهد که اعتماد مردم به عملکرد دو سال اخیر او، در صندوق‌های رأی تجلی یافته است.
در سوی دیگر، جریان‌های سیاسی وابسته به قدرت‌های خارجی و حامیان عادی‌سازی روابط با اسرائیل، شکستی سنگین را تجربه کردند. ائتلاف بزرگ شیعیان در این دوره از انتخابات، موفق به کسب بیش از ۱۸۰ کرسی از ۳۲۹ کرسی پارلمان شد. این اکثریت قاطع، امکان هرگونه مانع‌تراشی برای تشکیل دولت توانمند را از بین میبرد. تحلیل‌گران سیاسی، نتیجه این انتخابات را پیروزی بزرگی برای جریان مقاومت و شکستی سهمگین برای پروژه‌های منطقه‌ای دشمنان عراق می‌دانند. حضور پررنگ مردم در مناطق سنی‌نشین و مشارکت بالای ۶۶ درصدی آنان، نشان می‌دهد که پروژه تفرقه‌افکنی دشمنان در ایجاد شکاف میان شیعیان و اهل سنت عراق ناکام مانده است. اینک نگاه‌ها به فرآیند تشکیل دولت جدید دوخته شده است. دولتی که باید در سایه حمایت پارلمان قدرتمند، مسیر پیشرفت و استقلال عراق را شتاب بیشتری بخشد.
سهم کُردها در انتخابات پارلمانی عراق: ۵۸ کرسی!
سهم احزاب کُرد در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۵ به شرح زیر است:
- حزب دمکرات کردستان (پارتی): ۲۷ کرسی
- اتحادیه میهنی کردستان (یەکێتی): ۱۸ کرسی
- جنبش موضع میهنی (هەڵوێست): ۵ کرسی
- اتحاد اسلامی کردستان (یەکگرتوو): ۴ کرسی
- جنبش نسل نو (نەوەی نوێ): ۳ کرسی
- جماعت عدالت کردستان (کۆمەڵ): ۱ کرسی
در انتخابات سال ۲۰۲۱، آرایش کرسی‌های احزاب کُرد به این صورت بود:
پارتی ۳۱ کرسی، یەکێتی ۱۸ کرسی، نەوەی نوێ ۹ کرسی، یەکگرتوو ۴ کرسی و کۆمەڵ ۱ کرسی.
شکست هم‌پیمانان ایران؟!
«محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر فعلی عراق، اعلام کرد در مسیر پیشرفت عراق ثابت‌قدم خواهد ماند. در بیانیه رسمی کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق آمده است: ائتلاف السودانی در هشت استان کشور صدرنشین شده و در مجموع بیشترین آرا را کسب کرده است. نخست‌وزیر عراق با تأکید بر لزوم همگرایی سیاسی گفت: “منافع همه شهروندان را در نظر خواهیم گرفت؛ عراق برای همه است و برای همه باقی می‌ماند.” السودانی وعده داد که گفت‌وگوهای تشکیل دولت جدید به‌زودی آغاز خواهد شد و ائتلاف او آماده همکاری با همه جریان‌های سیاسی است.
تقویت جریان مقاومت
جنبش “صادقون” به رهبری قیس الخزعلی با ۲۶ کرسی، رشد قابل توجهی را نسبت به دوره قبل تجربه کرد. این موفقیت، نشان از افزایش محبوبیت جریان‌های مقاومت در میان مردم عراق دارد. سازمان “بدر” به رهبری هادی العامری با ۱۹ کرسی، همچنان به عنوان یکی از ارکان اصلی جریان مقاومت در پارلمان جدید حضور خواهد داشت. تداوم حضور قدرتمند این دو جنبش، ثبات راهبرد مقاومت را تضمین می‌کند. ائتلاف بزرگ شیعیان با بیش از ۱۸۰ کرسی، امکان هرگونه تصمیم‌گیری خلاف منافع ملی عراق را از بین برده است. این اکثریت قاطع، پشتوانه محکمی برای دولت آینده در مقابله با فشارهای خارجی خواهد بود.
شکست جریان‌های وابسته
شکست سنگین چهره‌های وابسته به حزب منحله بعث، یکی از ویژگی‌های برجسته این دوره از انتخابات بود. این نتیجه، پیام روشنی در رد کامل اندیشه‌های بعثی دارد. جریان‌های حامی عادی‌سازی با اسرائیل نیز نتوانستند رأی لازم را کسب کنند. همچنین هواداران تداوم حضور نظامی آمریکا در عراق نیز به حاشیه رانده شدند. این نتیجه، خواست قاطع مردم عراق برای خروج کامل نیروهای خارجی را نشان می‌دهد.
تحلیل نتایج و توزیع کرسی‌ها
ائتلاف “بازسازی و توسعه” به رهبری السودانی با ۴۵ کرسی، بزرگ‌ترین فراکسیون پارلمان را تشکیل خواهد داد. این موفقیت، پایه محکمی برای تشکیل دولت آینده در اختیار السودانی قرار می‌دهد. ائتلاف “دولت قانون” به رهبری نوری المالکی با ۳۰ کرسی در جایگاه دوم ایستاد. این نتیجه، تداوم نقش‌آفرینی المالکی در معادلات سیاسی عراق را نشان می‌دهد. حزب “تقدم” اهل سنت به رهبری محمد الحلبوسی و حزب دموکرات کردستان به رهبری مسرور بارزانی، هرکدام با ۲۷ کرسی، سومین فراکسیون‌های بزرگ پارلمان هستند. این توازن، نقش تعیین‌کننده این دو جریان در تشکیل دولت آینده را پررنگ می‌کند.
تحولات در مناطق مختلف
مشارکت بالای ۶۶ درصدی در استان‌های سنی‌نشین، نشان از بازگشت اعتماد جامعه سنی به فرآیندهای سیاسی دارد. این مشارکت حداکثری، ثبات آینده سیاسی عراق را تضمین می‌کند. تسلط ائتلاف السودانی بر هشت استان جنوبی و مرکزی، پایگاه مردمی مستحکم او را نشان می‌دهد. این نتیجه، تداوم نقش‌آفرینی او در صحنه سیاسی عراق را پیش‌بینی می‌کند. حضور پررنگ کردها در پارلمان با ۴۵ کرسی، نقش تعیین‌کننده آنان در تشکیل دولت آینده را یادآوری می‌کند. این حضور، تضمینی برای مشارکت همه اقوام در حکمرانی آینده عراق است.
چشم‌انداز تشکیل دولت
السودانی با کسب بیشترین کرسی، در موقعیت مناسبی برای تشکیل دولت قرار دارد. اما او نیازمند ایجاد ائتلافی گسترده با دیگر جریان‌های سیاسی است. انتخاب رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر در ۳۰ روز آینده، آزمون مهمی برای جریان‌های سیاسی خواهد بود. این فرآیند، میزان توانایی آنان برای مدیریت اختلافات را نشان خواهد داد. تشکیل دولت توانمند و کارآمد، نیازمند همکاری همه جریان‌های پیروز است. این همکاری، تضمینی برای عبور عراق از چالش‌های پیش‌رو و تحقق خواست‌های مردم خواهد بود.
