قاتل خاموش؛ این مرگ قابل پیشگیری است

اطلاعات نوشت: هر سال با شروع فصل سرما و افزایش استفاده از وسایل گرمایشی، نگرانی بابت مسمومیت با گاز بی رنگ و بوی مونوکسیدکربن هم افزایش می‌یابد؛ این گاز که از آن به عنوان قاتل خاموش هم یاد می‌شود، همچنان شمار زیادی از هموطنانمان را به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی در استفاده از وسایل گازسوز راهی دیار ابدی می‌کند.

مونوکسیدکربن در نتیجه احتراق ناقص وسایل گازسوز تولید می‌شود و به‌دلیل بی‌رنگ و بی‌بو بودن می‌تواند در مدت کوتاهی موجب بیهوشی و مرگ شود؛ خطری که هر سال با آغاز فصل سرما و افزایش استفاده از وسایل گرمایشی، جان صدها نفر را در خانه‌ها تهدید می‌کند و آمارهای پزشکی قانونی هم از تداوم و حتی افزایش شمار جانباختگان در کشور حکایت دارد .

بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی، در سال ۱۴۰۲، ۷۹۴نفر بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن جان خود را از دست دادند و این رقم در سال گذشته به ۸۵۷نفر افزایش یافت. همچنین طبق آخرین آمار، در ۵ ماه نخست امسال، ۲۴۸نفر شامل ۱۸۰مرد و ۶۸زن در کشور قربانی گازگرفتگی شده‌اند؛ آماری نگران‌کننده که ضرورت توجه جدی‌تر به ایمنی وسایل گرمایشی را یادآور می‌شود.

هر سال پیش از آغاز فصل سرما، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران به‌منظور پیشگیری از حوادث گازگرفتگی، اقداماتی را با هدف کاهش مسمومیت‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از این حوادث در دستور کار قرار می‌دهد. امسال هم این طرح در هفته پایانی آبان‌ که به نام «هفته پیشگیری و کاهش مخاطرات گاز مونوکسیدکربن» نامگذاری شده است، هم‌زمان با ۱۸کلان‌شهر کشور به اجرا درآمد .

اجرای نمادین طرح‌ها در تهران

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در گفتگو با «اطلاعات» درباره تأثیر اقدامات انجام‌شده برای پیشگیری از حوادث ناشی از گازگرفتگی گفت: بدون تردید این فعالیت‌ها تأثیرگذار بوده است.
سید جلال ملکی افزود: آمار دقیقی از حوادث مسمومیت یا مرگ ناشی از گاز مونوکسیدکربن در اختیار نداریم و مستندترین آمار مربوط به پزشکی قانونی است، چرا که در  بسیاری از این حوادث ابتدا با اورژانس تماس گرفته می‌شود و موضوع به آتش‌نشانی گزارش نمی‌شود.

وی با اشاره به اجرای همزمان طرح‌های ایمنی در هفته پایانی آبان با ۱۸کلانشهر کشور گفت: هیچ‌کدام از این طرح‌ها از نظر جامعیت و گستردگی قابل مقایسه با تهران نیست. حتی در تهران هم با وجود وسعت بسیار زیاد، جمعیتی حدود ۱۰تا ۱۲میلیون نفر و حجم بالای ساختمان‌ها، امکان اجرای کامل این طرح وجود ندارد.

ملکی ادامه داد: به همین دلیل این طرح‌ها به‌صورت پایلوت و نمادین اجرا می‌شود؛ یعنی فقط بخشی از شهر، مثلاً چند خیابان در یک محله، طی یک یا چند روز بازدید می‌شوند و هدف اصلی مان این است که مردم با آغاز فصل سرما نسبت به ایمنی وسایل گرمایشی حساس‌تر شوند. این که همه منتظر باشند آتش‌نشانی به درِ منازلشان مراجعه کند، عملاً امکان‌پذیر نیست.

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی افزود: در سایر شهرها نیز شرایط مشابه است. هرچند وسعت شهرها کوچک‌تر است، اما ظرفیت نیرو و امکانات آن‌ها هم کمتر است. با این حال، همین اقدامات محدود نیز ارزشمند بوده و طی ۲ تا ۳ سال گذشته، این فعالیت‌ها گسترده‌تر و منسجم‌تر شده است و قطعاً در آینده اثربخشی بیشتری خواهد داشت .

ملکی با تأکید بر لزوم رعایت نکات ایمنی گفت: نصب و راه‌اندازی صحیح وسایل گرمایشی، بررسی منظم مسیر دودکش‌ها و اطمینان از باز بودن آن‌ها نقش مهمی در پیشگیری از این حوادث دارد. استفاده از وسایل گرمایشی بدون دودکش در فضاهای بسته بسیار خطرناک است و در صورت استفاده از بخاری‌های گازی، باید حتماً از کلاهک «اچ»(H)  در انتهای دودکش استفاده شود.

وی افزود: در صورت بروز علائم مسمومیت مانند سردرد، سرگیجه، تهوع و ضعف، افراد باید فوراً به فضای باز منتقل شوند و با اورژانس تماس بگیرند.

احتراق ناقص، دروازه مرگ خاموش

همچنین معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در گفتگو با «اطلاعات» با اشاره به آمار اعلامی پزشکی قانونی درباره مرگ‌های ناشی از  گازگرفتگی گفت: در استان تهران کاهش آمار مسمومیت‌ها مشاهده می‌شود اما در کل کشور روند افزایشی است که دلیل اصلی کاهش حوادث در پایتخت، اقدامات آموزشی، فرهنگی و تبلیغاتی است.

کامران عبدولی با تأکید بر این که هر آنچه ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی مانند چوب، گازوئیل، نفت، بنزین و زغال باشد، گاز مونوکسیدکربن تولید می‌کند، توضیح داد: اگر این سوخت‌ها به‌طور کامل بسوزند و با اکسیژن ترکیب شوند، گاز دی‌اکسیدکربن تولید می‌شود که برای انسان خطرناک نیست؛ اما زمانی که احتراق ناقص رخ دهد و اکسیژن فضا کاهش می‌یابد، گاز بی‌رنگ و بی‌بوی مونوکسیدکربن به قاتلی خاموش بدل می‌شود.

عبدولی با تأکید بر لزوم کنترل تعداد وسایل گازسوز در فضاهای بسته گفت: طبق مقررات ملی ساختمان، واحدهایی که کمتر از ۶۰مترمربع هستند، حق استفاده از پکیج و آبگرمکن را ندارند، مگر اینکه نصب آن‌ها زیر نظر متخصص انجام و تهویه مناسب تأمین شود.

وی با بیان این که عمده‌ترین علت وقوع حوادث گازگرفتگی ، نقص در دودکش‌ وسایل گرمایشی است، افزود: دودکش‌هایی که جنس مرغوب ندارند یا به‌درستی نصب نشده‌اند، در صورت افزایش طول یا بیرون‌زدگی از ساختمان، به‌دلیل سردی هوا نمی‌توانند دود را به‌خوبی خارج کنند و همین موضوع موجب بروز حادثه می‌شود.

معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشانی با اشاره به این که همواره بخاری‌ها بیشترین آمار مسمومیت‌ها، به‌ویژه در شهرستان‌ها را به خود اختصاص می‌دهند، افزود: در گذشته موتورخانه‌ها و شومینه‌ها که شعله باز محسوب می‌شدند، در فضاهای بسته بسیار حادثه‌آفرین بودند که در سال‌های اخیر استفاده از آن‌ها کاهش یافته است، اما اکنون آبگرمکن‌ها و پکیج‌ها در صورت نصب غیراستاندارد می‌توانند حادثه‌ساز باشند .

عبدولی گفت: ستاد پاسخگویی به پرسش‌های مردم با شماره تلفن ۶۴۳۲۳۲۳۲در سازمان آتش‌نشانی راه‌اندازی شده و از ساعت ۹صبح تا ۹شب پاسخگوی سؤالات مردم است و در صورت احساس خطر هم نزدیک‌ترین ایستگاه به محل اعزام می‌شود. همچنین پس از ساعت ۹شب، سامانه ۱۲۵پاسخگوی مشکلات و سئوالات مردم است.