عضویت ایران در یک باشگاه خاص | فردا روز مهمی است
در دنیای فضا، پرتاب یک ماهواره فقط یک رویداد فنی نیست؛ اعلام توان حاکمیت فناوری است. کشوری که بتواند ماهواره را طراحی کند، موشک بسازد، آن را به مدار برساند و دادههایش را کنترل و بهرهبرداری کند، عملاً وارد باشگاهی بسیار خاص میشود: «باشگاه چرخه فضایی مستقل یا بهعبارت دیگر باشگاه فضاییها.
به گزارش همشهری آنلاین، ایران، از اواخر دهه۱۳۸۰، بهصورت رسمی قدم به این مسیر گذاشت؛ مسیری که نه کوتاه بود، نه بیهزینه و نه عاری از چالشهای گوناگون.
امید در فضا
در بهمن ۱۳۸۷، ایران با پرتاب ماهواره امید به مدار پایین زمین، برای نخستینبار توانست یک چرخه فضایی بومی را – هرچند در مقیاسی محدود- بهنمایش بگذارد. این پرتاب با موشک سفیر انجام شد و اهمیتش بیش از ماموریت علمی ماهواره بود؛ پیام روشن بود: ایران میتواند چرخه کامل ارسال یک ماهواره شامل: ساخت، موشک، پرتاب و کنترل را بهطور مستقل انجام دهد. در ادبیات ژئوپلیتیک، همین «استقلال دسترسی به فضا» معیار اصلی ورود به باشگاه فضایی محسوب میشود؛ نه وزن ماهواره یا طول عمر آن.
تلاش برای بلوغ پرتابگر
پس از سفیر، ایران مسیر دشوار افزایش ظرفیت حمل را دنبال کرد. پرتابگر سیمرغ با هدف رساندن ماهوارههای سنگینتر به مدار طراحی شد؛ مرحلهای که تقریبا تمام کشورهای تازهوارد فضا با آن درگیر بودهاند. آزمایشهای سیمرغ ترکیبی از موفقیتها و ناکامیها بود؛ اما در منطق توسعه فضایی، شکستهای پرتاب نه نشانه عقبماندگی، بلکه بخشی اجتنابناپذیر از مسیر بلوغاند؛ همان مسیری که آمریکا، شوروی، هند و چین نیز طی کردهاند.
از نماد به کارکرد
در کنار پرتابگرها، ایران مجموعهای از ماهوارههای بومی را توسعه داد: از نوید و رصد گرفته تا ماهوارههای سنجشی و مخابراتی با ماموریتهای مشخصتر. تمرکز بهتدریج از اثبات توان به سمت کاربردهای عملی حرکت کرد:
– سنجش از دور (کشاورزی، منابع آب، محیطزیست)
– پایش بلایای طبیعی
– مخابرات و تصویربرداری
این تغییر فاز، نشانه ورود از مرحله نمادین به مرحله عملکردی است؛ جایی که برنامه فضایی دیگر صرفا یک پروژه حیثیتی نیست.
زیرساخت و کنترل
یکی از نقاط کمتر رسانهایشده اما کلیدی، توسعه ایستگاههای کنترل زمینی، مراکز پردازش داده و تربیت نیروی انسانی متخصص است. قطعا چرخه فضایی بدون این لایهها ناقص میماند. ایران طی این سالها شبکهای از مراکز کنترل، پایش و تحلیل داده ایجاد کرده که نشان میدهد نگاه برنامه فضایی صرفا به پرتاب محدود نمانده است.
کشورهای دارای چرخه کامل فضایی
۱۹۵۷ – شوروی (روسیه)
۱۹۵۸ – ایالات متحده
۱۹۶۵ – فرانسه
۱۹۷۰ – چین
۱۹۷۰ – ژاپن
۱۹۷۹- سازمان فضایی اروپا
۱۹۸۰ – هند
۲۰۰۹ – ایران
۲۰۲۲ – کرهجنوبی
گردآوری: کولاک
شما چه نظری دارید؟ دیدگاه خود را در سایت کولاک بنویسید.
