ده شرط قرآن برای «انفاق»
قرآن مجید تعبیر لطیف و بزرگوارانه ای در مورد انفاق در راه خدا دارد و از آن به عنوان وام دادن به خدا تعبیر می کند؛ وامی که سود کلانی از سوی خدا به آن پرداخته می شود. جالب این است که از آن تعبیر به «قرض الحسنه» می کند؛ این تعبیر، اشاره ای به این حقیقت دارد که وام دادن انواع و اقسامی دارد که بعضی را «وام نیکو» و بعضی را وام کم ارزش و یا حتّی بی ارزش می توان شمرد!
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، قرآن درباره انفاق در راه خدا ده شرط بیان کرده است:
بنابر روایت حوزه، قرآن مجید شرایط وام نیکو را در برابر خداوند یا به تعبیر دیگر، «انفاق ارزشمند» را در آیات مختلف بیان کرده است و بعضی از مفسّران از جمع آوری آن، ده شرط به شرح زیر استفاده کرده اند.
۱. انفاق از بهترین قسمت مال انتخاب شود، نه از اموال کم ارزش. از این رو می فرماید: «یأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا أَنْفِقُواْ مِنْ طَیبَاتِ مَا کسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنَا لَکم مّنَ الْأَرْضِ وَ لَاتَیمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بَآخِذِیهِ إِلَّا أَن تُغْمِضُواْ فِیهِ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ غَنِی حَمِیدٌ»[۱]؛ (ای کسانی که ایمان آورده اید!از اموال پاکیزه ای که به دست آورده اید، و از آنچه از زمین برای شما خارج ساخته ایم [از منابع و معادن و درختان و گیاهان]، انفاق کنید؛ و برای انفاق، به سراغ بی ارزش آن نروید در حالی که خودِ شما، [به هنگام پذیرش اموال] حاضر نیستید آنها را بپذیرید؛ مگر از روی اغماض و کراهت. و بدانید خداوند، بی نیازو ستوده است).
۲. از اموالی که مورد نیاز مردم است، باشد، همان گونه که می فرماید: «وَ یؤْثِرُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ»[۲]؛ (آنها دیگران را بر خود مقدّم می دارند، هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند).
۳. به کسانی انفاق کند که سخت به آن نیازمندند و اولویت ها را در نظر گیرد: «لِلْفُقَرَاءِ الَّذِینَ أُحْصِرُواْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»[۳]؛ ([بهتر است انفاق شما] برای نیازمندانی باشد که در راه خدا، در تنگنا قرار گرفته اند).
۴. انفاق اگر مکتوم باشد، بهتر است: «وَ إنْ تُخْفُوهَا وَ تُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَیرٌ لَّکمْ»[۴]؛ (و اگر آنها را مخفی ساخته و به نیازمندان بدهید، برای شما بهتر است).
۵. هرگز منّت و آزاری با آن همراه نباشد: «یأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لَاتُبْطِلُوا صَدَقَاتِکم بِالْمَنّ وَ الأَذَی»[۵]؛ (ای کسانی که ایمان آورده اید! صدقات خود را با منّت و آزار، باطل نسازید).
۶. انفاق باید توأم با اخلاص و پاکی نیت باشد: «ینْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ»[۶]؛ (و [عمل] کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا انفاق می کنند).
۷. آنچه را انفاق می کند، کوچک و کم اهمّیت بشمارد، هر چند ظاهراً بزرگ باشد: «وَ لَاتَمْنُن تَسْتَکثِرُ»[۷]؛ (و منّت مگذار و عملت را بزرگ مشمار).
۸. از اموالی باشد که به آن دل بسته است و مورد علاقه او است: «لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّی تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»[۸]؛ ( هرگز به [حقیقتِ] نیکوکاری نمی رسید مگر این که از آنچه دوست می دارید، [در راه خدا] انفاق کنید).
۹. هرگز خود را مالک حقیقی تصوّر نکند؛ بلکه خود را واسطه ای میان خالق و خلق بداند: «وَ أَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَکمْ مُسْتَخْلَفِینَ فِیهِ»[۹]؛ (و از آنچه شما را جانشین و نماینده [خود] در آن قرارداده انفاق کنید).
۱۰. و قبل از هر چیز باید انفاق از اموال حلال باشد، چرا که خداوند فقط آن را می پذیرد: «إِنَّمَا یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ»[۱۰]؛ ( خدا، تنها از پرهیزگاران می پذیرد).
آنچه گفته شد در واقع قسمت مهمّی از اوصاف و شرایطِ لازم، انفاق مقبول است؛ ولی منحصر به اینها نیست و با دقّت و تأمّل در آیات و روایات اسلامی به شرایط دیگری نیز می توان دست یافت. ضمناً آنچه گفته شد، بعضی از شرایط، «واجب» است (مانند عدم منّت، آزار و ریاکاری) و بعضی از شرایط کمال است (مانند ایثار به نفس در موقع حاجت خویشتن) که عدم آن، ارزش انفاق را از میان نمی برد هر چند در سطح اَعلی قرار نگیرد.[۱۱]
پی نوشت ها:
[۱] قرآن کریم، سوره بقره، آیه ۲۶۷.
[۲] همان، سوره حشر، آیه ۹.
[۳] همان، سوره بقره، آیه ۲۷۳.
[۴] همان، همان، آیه ۲۷۱.
[۵] همان، همان، آیه ۲۶۴.
[۶] همان، همان، آیه ۲۶۵.
[۷] همان، سوره مدّثّر، آیه ۶.
[۸] همان، سوره آل عمران، آیه ۹۲.
[۹] همان، سوره حدید، آیه ۷.
[۱۰] همان، سوره مائده، آیه ۲۷.
[۱۱] اسلام و کمکهای مردمی، مکارم شیرازی، ناصر، تهیه و تنظیم، فرازمند، جواهر السلطان، نسل جوان، قم، ۱۳۸۳ ش، چاپ اول، ص ۱۴۵.
گردآوری: کولاک
شما چه نظری دارید؟ دیدگاه خود را در سایت کولاک بنویسید.
