آیین رونمایی از کتاب «در اندیشه ایران»؛ جهانگیری: اصلاحات اقتصادی را نباید عقب انداخت

اطلاعات نوشت: «در اندیشه ایران، روایت ۸سال معاون اولی»، تازه‌ترین اثر اسحاق جهانگیری است که از سوی انتشارات مؤسسه اطلاعات روانه بازار شده و تاکنون به چاپ چهارم هم رسیده است.

جهانگیری در این کتاب بخشی از تجربه‌های خود در مواجهه با مسائل ایران در مدت هشت سال مسئولیت معاون اولی رئیس‌جمهوری را بیان کرده و می‌گوید این دوره هشت ساله، دورانی پیچیده و دشوار و پرفراز و نشیب در فرآیند حکمرانی و چالش‌های آن و نیز تحولات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی کشور بود؛ لذا حضور از نزدیک در متن این تحولات و چالش‌ها به فهم مسائل بنیادین ایران کمک فراوانی کرد.

به گزارش خبرنگار اطلاعات، روز پنجشنبه ۲۹  آبان در مراسم رونمایی از این کتاب که در کتابخانه ملی برگزار شد،  استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: این کتاب فقط روایت یک مسئول اجرایی نیست، بلکه تلاشی برای فهم دوباره تاریخ معاصر ایران و فرصت‌هایی است که به‌دلیل منازعات و سوءتفاهم‌های سیاسی کمتر مورد توجه قرار گرفتند.

هادی خانیکی گفت: این کتاب ضرورت بازخوانی تجربیات تاریخی را در جامعه ما نمایان می‌کند و نشان می‌دهد چرا تصمیماتی ناکام و مواردی موفق شدند و اینکه اصلاح رویکردهای حکمرانی امروز را چگونه می‌توان پیش برد.

وی با بیان این که «توسعه بدون ثبات و پیش‌بینی‌پذیری ممکن نیست»، افزود: توسعه بدون گفتگوی حکومت و جامعه و بدون ثبات پولی و مالی دوام نمی‌آورد. جهانگیری در این کتاب نه در پی قهرمانی‌سازی از خود است و نه صرفاً روایتی آکادمیک ارائه کرده‌است؛ بلکه با زبانی صریح، آنچه در هشت‌سال حضور در معاونت اول ریاست‌جمهوری بر وی گذشته را بازگو می‌کند.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه یادآور شد: این کتاب به تجربه‌های زیسته و داده‌های واقعی، متمرکز و نسبت به مسائل مردم و سرمایه‌های اجتماعی حساس است. بر مبنای تز اصلی این کتاب: «چطور ایران می‌تواند و باید در مسیر توسعه قرار گیرد»؛ توسعه ایران ضروری است و حتی در مسائل روزمره به آن نیازمندیم.

خانیکی توضیح داد: راه پیشنهادی جهانگیری در این کتاب، چندبعدی و فراگیر است و بر احیای اعتماد و گفتگوی ملی و تکیه بر سیاست تنش‌زدا و سرمایه‌گذاری مولد تمرکز دارد. کتاب، بر توسعه به‌عنوان محوری‌ترین نیاز ایران تأکید می‌کند و فراخوانی برای مدیران و سیاست‌ورزان و کنشگران علمی و مدنی است.

مظهر اعتدال

وزیر امور خارجه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم هم در این رویداد بیان کرد: جهانگیری براساس ضرورت‌های توسعه ایران عمل کرده‌است و امروز می‌تواند میان مردم ایران سرافراز باشد که هیچگاه از چنین مسیری تخطی نکرده‌است.

محمدجواد ظریف گفت: او در دولت و کشور دنبال اصلاح می‌گشت و کلمه به کلمه این کتاب هم نشان می‌دهد همواره در پی تلاش برای اصلاح است‌. او هم در این کتاب و هم در دولت، مظهر اعتدال بود؛ هیچ‌گاه از کوره در نرفت و با آرامش بقیه را به اعتدال دعوت می‌کرد.

گذار مدیران از افکار تند و چپ‌گرایانه

در ادامه مراسم، وزیر نفت دولت‌های یازدهم و دوازدهم اظهار کرد: نسل نخست مدیران پس از انقلاب، «خودساخته، وطن‌دوست، سالم و ضد فساد» بودند. شاید امروز جوانان باور نکنند که عموم این مدیران در جریان یک فرایند پرتلاش و مبتنی بر تلاقی اندیشه‌ها مطرح شدند. کشور در آن سال‌ها بدون رانت، برپایه شایستگی و توانمندی‌های به‌دست‌آمده در میدان عمل اداره می‌شد.

بیژن زنگنه، مهم‌ترین ویژگی‌های این مدیران را «میهن‌پرستی، سلامت مالی، تحول‌پذیری، تلاش برای یادگیری، تعامل سازنده با جهان، پذیرش قواعد زندگی در دنیای متکثر، مردمداری و پرهیز از پوپولیسم» برشمرد و ضمن اشاره به تشکیل شورای عالی بازسازی در سال ۱۳۶۷، این دوره را آغاز «فرایند واقعی توسعه و گذار مدیران از افکار تند و چپ‌گرایانه به رویکردهای علمی و اقتصادی» دانست.

وی همچنین جهانگیری را «یکی از برجسته‌ترین مدیران خودساخته جمهوری اسلامی» توصیف کرد و گفت: جهانگیری از جهاد سازندگی آغاز کرد، در مجلس پخته شد، استاندار شد، سال‌ها وزیر بود و سپس هشت سال با شایستگی تمام معاون اول رئیس‌جمهوری شد. او نمادی از فرمانروایی بر پایه خردجمعی و برخاسته از خواست مردم است.

زنگنه ادامه داد: متأسفانه در مسیر مدیریت شایستگی‌محور دچار انقطاع شدیم. روزگاری مدیریت کشور بر مبنای عقلانیت، توسعه‌خواهی و ایران‌دوستی بود، نه روابط فامیلی و انتصابات مبتنی بر نسبت‌ها.

بازگشت عقلانیت

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دولت یازدهم و مشاور علمی رئیس‌جمهوری در دولت دوازدهم هم در این رویداد، نقش دانشگاه و نهاد علم را در تحقق توسعه حیاتی دانست و گفت: جهانگیری در کتاب به زوایایی از این موضوع اشاره کرده‌است، اما نقش واقعی او در بازگرداندن اختیارات از دست‌رفته وزارت علوم و تقویت استقلال دانشگاه‌ها در کتاب به اندازه کافی بازتاب نیافته‌است.

رضا فرجی‌دانا با یادآوری تلاش‌های صورت‌گرفته از دولت دوم خاتمی تا دوره‌های بعد افزود: استقلال دانشگاه‌ها در امور اداری، مالی و حاکمیتی یک اصل پذیرفته‌شده جهانی است؛ اصلی که در دولت‌های مختلف بر آن تأکید شد، اما اجرای کامل آن به پیگیری‌های جدی نیاز داشت.

وی با تأکید بر اینکه مسائل کشور فقط با توسعه علمی و بازگشت عقلانیت حل می‌شود، گفت: امروز بزرگ‌ترین ناترازی ما آب و انرژی نیست؛ ناترازی عقلانیت در اداره کشور است. توسعه با شعار محقق نمی‌شود؛ شاخص و معیار دارد و باید به رشد و پیشرفت قابل‌سنجش منجر شود.

روایتگر بخشی از تاریخ معاصر ایران

معاون حقوقی رئیس‌جمهوری در دولت دوازدهم هم در این رویداد تصریح کرد: جهانگیری در این کتاب نه‌تنها تجربیات، خاطرات، حوادث مهم کشور و فرایندهایی که در تصویرسازی‌های مهم یک کشور طی می‌شود را بیان می‌کند، بلکه روایتگر بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران در یکی از سخت‌ترین روزگاران و سال‌هایی است که بر این کشور گذشته و این کتاب از این منظر برای آیندگان ارزش تاریخی زیادی خواهد داشت.

لعیا جنیدی با یادآوری تلاش‌های جهانگیری برای حل مسائل حقوقی در دولت روحانی گفت: تدابیر او از میان بسیاری از کارهایی که ما درگیرش بودیم، کمک حال ما در مواجهه با مسائل حقوقی امور بود. ما درگیر مسائلی چون دعوای وقف قله دماوند، دعوای تعلق کاخ‌ها به دولت و همچنین تمامی لوایحFATF در زمینه مقررات مربوط به اصلاح قانون مقابله با پولشویی و مسأله تحریم‌ها بودیم.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از چیزهایی که ما دیدیم، حاصل بسترهای نادرست تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی بود. اگر لایحه‌هایFATFزودتر تصویب می‌شد، شاید با بسیاری از مشکلات سیاست خارجی مواجه نبودیم. لازم است به دکتر جهانگیری از بابت تدوین دو لایحه‌ «شفافیت» و «مدیریت تعارض منافع»،  تبریک بگوییم که هم فرایند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در قلمرو قوای سه‌گانه را در بر می‌گرفت و از نظر تنوع موضوعی نیز تمامی تصمیمات را پوشش می‌داد؛ اما متأسفانه هر دو لایحه هم در اصول و هم در تصویب با چالش‌های زیادی در بازه زمانی مواجه شدند.

در این رویداد، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری در دولت دوازدهم نیز گفت: وقایع‌نگاری کمک می‌کند ببینیم تصمیم‌ها با چه نیتی گرفته شدند و چرا گاهی نتیجه، خلاف نیت سیاستگذار از آب درمی‌آید.

محمد نهاوندیان ادامه داد: تاریخ اقتصادی ما سرشار از اشتباهات تکراری است. سیاستگذار امروز نمی‌داند که همین مسأله، شش بار در ۵۰سال گذشته رخ داده است. نیت خوب کافی نیست؛ علم، تجربه و حکمت لازم است. وقایع‌نگاری‌ها ارزشمندند؛ چون نیت تصمیم‌گیران را روشن می‌کنند و برای دانشجویان سیاست‌گذاری آینده، درس‌آموز هستند.

اصلاحات اقتصادی را نباید عقب انداخت

در پایان این مراسم، اسحاق جهانگیری نیز با طرح پرسش «چرا با اینکه مصمم بودیم ایران توسعه یابد، باتوجه به شایستگی و ظرفیت خود توسعه نیافت؟»، اظهار کرد: سه مانع اصلی در این زمینه وجود دارد؛ یکی غلبه رویکردهای فکری بر نظام سیاستگذاری است که تصور می‌کنند توسعه ایران با برخی موارد اعتقادی ناسازگار است. شاید نتوان از اشخاص نام برد اما در طول تاریخ این تفکر وجود داشت.

معاون اول دولت‌های یازدهم و دوازدهم تأکید کرد: نمی‌توانیم در قفسی جدا از مردم زندگی کنیم. شرایط دشوار مردم با شرایط «نه جنگ و نه صلح» دشوارتر شد. هیچکس نمی‌داند برای آینده چه باید بکند. اسنپ‌بک و برگشت تحریم‌ها نیز اوضاع را پیچیده‌تر کرده‌است. همچنین ناترازی‌های جدی در بخش‌های مختلف وجود دارد و کشور نیازمند اصلاحات اقتصادی است که نمی‌توان آن را عقب انداخت.