آب را هدر ندهیم

 ابوالقاسم  قاسم‌زاده – روزنامه اطلاعات: «آب» در باور فرهنگی و دینی ما سرمایه اصلی برای ادامه حیات هر انسان و جوامع بشری خوانده شده است، که در باور مذهبی برخی ادیان نیز آن را «تقدیس» می‌کنند.

اکنون رئیس جمهوری اسلامی ایران در یک سخنرانی علنی درباره «بحران» مصارف آب در سراسر کشور به همه مردم و نهادهای کشاورزی و صنعتی هشدار داده است. واقعیت گزارش‌های مسئولین و دولتمردان چنین است که در شرایط کنونی، یکی از مهمترین کمبودها در ساحت زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما، آینده‌نگری نزدیک در بابِ بحران آبی کشور است.

به این گزاره‌ها از شرایط آبی توجه کنید:

۱ـ از مجموع ۶۰۰ دشت‌ کشور که دشت‌های پرآب خوانده می‌شد، حدود ۳۳۰ دشت، ممنوعه برداشت آب خوانده شده است و همین دشت‌ها به خاطر فرونشست‌ِ منابع آبی ۴۰۰ دشت با پدیده فرونشست فاجعه‌بار زمین روبرو شده‌اند.

حجم فعلی ذخایر سدهای ایران، از ابتدای سال آبی جاری تاکنون یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب ورودی، ۲ میلیارد و ۱۹۰ میلیون مترمکعب خروجی است. در حالی که  حجم کل فعلی آب‌های آن، ۱۷ میلیارد و ۲۱۰ میلیون مترمکعب است که فقط ۳۳درصد کل ظرفیت اصلی آن است! برآورد حجم ذخایر آب‌های تجدیدپذیر سالانه ایران حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سال است که شامل ۹۰ میلیارد مترمکعب آب‌های سطحی و ۴۰ میلیارد مترمکعب منابع باقی مانده آب‌های زیرزمینیِ آن است.

سالانه حدود ۵۵ میلیارد مترمکعب از ذخایر قبلی سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود  که بسیار بیشتر از تغذیه طبیعی سالانه شده است و آن هم به روایت خبریِ کارشناس «آب و زمین» بسیار افزون‌تر از تغذیه طبیعی سالانه است! میانگین سرعت فرونشست زمین در کشور ۲۰ سانتی‌متر در سال شده است!

میانگین کل بارش‌های آبی «جوی» از ابتدای سال جدید تا امروز حدود ۴۴ میلی‌متر بوده است، که به روایت مراکز آماری اکنون به ۴/۳ میلی‌متر رسیده و حداقل از وضعیت کم بارشی سال گذشته تاکنون ۴۴درصد عقب هستیم!

«محک» امروز گزارش‌ آماری از شرایط کنونی زندگی عادی ما است. نیاز به نقد یا تفسیر نیست. با هر برداشتی که از عملکرد دولت و مسئولین دارید. در پایان «محک» امروز دو نکته را یادآور می‌شود.

 اول، مجموعه فلات ایران را کارشناسان آبی کشور «فلات کم آب» خوانده‌اند، که همه آمارهای کارشناسی و علمی درباره ذخایر آب‌های ایران آن را ترسیم و نشان داده‌اند. 

دوم، نوشتن «محک» امروز، مرا به یاد زنده یاد مهندس مهدی بازرگان انداخت. او بنیانگذار آب لوله‌کشی در تهران است که با همکاری دانشجویانش در دانشکده فنی تهران، لوله‌کشی آب تهران را کلید زد و با موفقیت اجرایی کرد. یاد و نام او همواره گرامی باد.