بارش‌ها دریاچه ارومیه را زنده می‌ کند؟ | مصوبه‌های تازه برای مقابله با کشاورزی غیرمجاز

همشهری‌آنلاین – مجیدجباری: بستر خشکیده دریاچه ارومیه چشم به آسمان دوخته است. کارشناسان با اشاره به پیش‌بینی‌های هواشناسی درباره بارش‌های کوتاه و بلندمدت در شمال غرب کشور، حالا از بازگشت زندگی به این دریاچه می‌گویند و بر این باورند که بارش‌های نسبتا مناسب پاییز و زمستان می‌تواند رودخانه‌های حوضه آبریز را سیلابی و بخشی از نیاز آبی دریاچه را تامین کند. یک مدیر ستاد احیای دریاچه ارومیه اما بر این باور است که علاوه بر بارش، راه نجات دریاچه از مسیر کاهش مصرف آب، اصلاح الگوهای کشاورزی و ایجاد نظام یکپارچه مدیریت منابع می‌گذرد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه از امیدواری نسبت به بازگشت زندگی به این دریاچه خبر داد و گفت: برنامه‌هایی برای کاهش مصرف آب کشاورزی با همکاری فائو و نهادهای بین‌المللی در جریان است.

سعید عیسی‌پور درگفت‌وگو با همشهری‌آنلاین ادامه داد: در شرایط فعلی، تنها محل دریافت آب دریاچه از بارش‌هاست و هیچ انتقال آب بین‌حوضه‌ای یا رهاسازی گسترده‌ای صورت نمی‌گیرد. بنابراین با توجه به پیش‌بینی بارش‌ها در شمال‌غرب، احتمال ورود روان ‌آب‌های سیلابی به رودخانه‌های حوضه آبریز وجود دارد که می‌تواند به آبگیری بخش‌هایی از دریاچه کمک کند.

او با تاکید بر اینکه تکیه بر بارش کافی نیست، گفت: بدون مدیریت مصرف آب، اقدامات احیا نتیجه ‌بخش نخواهد بود. حتی در سال‌هایی که بارش نسبتا مناسب بوده، بدون اصلاح روش‌های آبیاری و کاهش مصرف، شرایط دریاچه رو به وخامت رفته است.

عیسی پور تصریح کرد: ستاد احیای دریاچه ارومیه با همکاری نهادهای بین‌المللی، دانشگاه‌ها و متخصصان داخلی برنامه‌هایی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی طراحی کرده است. بسیاری از کشاورزان هنوز با روش‌های غرقابی و سنتی اراضی کشاورزی را آبیاری می‌کنند که مصرف آب و تبخیر را به شدت افزایش می‌دهد. برهمین اساس با همکاری فائو (سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد) استفاده از روش‌های نوین مانند آبیاری زیرسطحی و آموزش کشاورزان در دستور کار قرار گرفته است تا مصرف آب کاهش یابد و معیشت کشاورزان نیز حفظ شود.

این مسئول ستاد احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: سه پایلوت آبیاری زیرسطحی در مناطق مختلف راه‌اندازی شده است و نتایج اولیه نشان می‌دهد مصرف آب تا ۶۰ درصد کاهش یافته است. برنامه‌ریزی برای گسترش این روش به کل شبکه‌های آبیاری در منطقه مهاباد و سایر نقاط حوضه آبریز در دست اجراست.

عیسی‌پور با بیان اینکه برداشت‌های غیرمجاز و توسعه غیرقانونی اراضی کشاورزی در بالادست حوضه از چالش‌های اصلی در مسیر احیای دریاچه است، تصریح کرد: به همین منظور، مطابق مصوبه کارگروه ملی، هیچ سازمان دولتی حق ندارد به اراضی غیرمجاز خدماتی مانند سوخت، برق یا نهاده‌های کشاورزی ارائه دهد. همچنین وزارت نیرو موظف شده بهای تمام‌شده آب را برای برداشت‌های غیرمجاز اعلام کند. رقمی که ادام فعالیت غیرمجاز را به شدت بالا می ‌برد و بازدارندگی ایجاد می‌کند.

او تصریح کرد: مدیریت یکپارچه منابع آب در ۳ استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان ضروری است و بدون آن نمی‌توان بازگرداندن حیات به دریاچه ارومیه را تضمین کرد.ترکیب بارش مناسب، اصلاح روش‌های آبیاری و توقف برداشت‌های غیرمجاز، تنها راه بازگرداندن بخشی از اکوسیستم از دست رفته دریاچه ارومیه است.